چارتر یکی از واژه‌هایی است همه ما آن را شنیده‌ایم و بیشتر بلیط هواپیمای چارتر را به ذهن متبادر می‌کند. اما جالب است بدانید که این اصطلاح پیش از رونق گرفتن بلیط های چارتری هواپیما، در صنعت حمل و نقل دریایی به کار گرفته شد. کشتی چارتری در واقع اولین مصداق این اصطلاح بود و بعدها به دیگر حوزه‌های حمل و نقل نیز راه یافت.

گرچه بعد از حمل و نقل دریایی، این واژه وارد حوزه‌های دیگر نیز شده  و استفاده از آن گسترش یافته، اما هنوز جایگاه خود را در ترانزیت دریایی حفظ کرده است. انواع مختلفی از کشتی‌های چارتری وجود دارند، که در دریاها و اقیانوس‌ها در حرکت هستند. اگر علاقه مندید معنای این اصطلاح را بدانید، در ادامه این متن با ما همراه باشید.

معنای چارتر چیست؟

همانگونه که گفته شد کلمه چارتر (Charter) اصطلاحی بسیار قدیمی و پرکاربرد است. در لغت به معنای سندی که توسط یک حاکم، کشور، سازمان یا شخص صادر شده است. اما چارتر و مواردی چون کشتی چارتری یا هواپیمای چارتر که امروزه می‌شنویم دارای قدمت کمتری از اصل کلمه بوده و تنها ۲۰۰ سال است که از آن استفاده می‌شود.

با این تفاسیر ممکن است سوال پیش بیاید که قرارداد چارتر امروزه چه معنایی دارد؟ امروزه از این اصطلاح در فضای کسب و کار استفاده می‌شود.  قرارداد چارتری و یا کسب و کارهایی که مبتنی بر چارتر است، در واقع به قراردادهایی اطلاق می‌شود که یک دارایی و یا حتی حق مشخصی، طبق این قرارداد برای مدت زمانی مشخص و در جهت انجام یک کار به از طرف چارتردهنده به چارترگیرنده داده می‌شود. در واقع این قرارداد به نوعی اجاره دادن دارایی یا آن حق طلقی می‌شود.

کشتی چارتری چه مفهومی دارد؟

کشتی‌ها، قایقها و سایر وسایل حمل و نقل دریایی اغلب متعلق به اشخاص حقیقی است که برای اهدافی چون تفریح و سرگرمی و جابجایی دقیقاً مانند خودرو تهیه می‌شود و یا متعلق به سازمان و ارگانی است. در حالت دوم اغلب اشخاص حقوقی از کشتی برای اهداف معمولی چون حمل بار و جابجایی مسافر استفاده نمی‌کنند و آنها را به سازمانهای ثالثی که از آنها برای اهداف مختلف استفاده می‌کنند، اجاره می‌دهند. این نوع کشتی خواه تفریحی، مسافربری یا باری به کشتی چارتری معروف است.

در اصطلاح حقوقی دریایی، این روند اجاره دهی به عنوان چارتر شناخته می شود. چارتر کردن یک مفهوم مهم در بخش تجارت دریایی جهانی است و انواع مختلفی دارد. در مورد اجاره کشتی چارتری باید گفت که کلیه ضوابط مندرج در قرارداد چارتر کردن برای کلیه طرفین توافقنامه لازم الاجرا است و بندهای مختلف و سناریوهای احتمالی را شامل می‌شود.

چارتر کردن یک کشتی از  نظر جنبه‌های حقوقی یک سند رسمی تلقی می شود و طبق قوانین حمل و نقل دریایی برای هر نوع اجاره کشتی باید تنظیم شود. یک مالک کشتی اولین طرف قرارداد چارتر است. گیرنده چارتر، شخص یا سازمانی است که به کشتی احتیاج دارد. موارد مهم در قراردادهای کشتی چارتی شامل مدت زمان اجاره، هزینه‌ها، اقساط پرداخت، مقررات مربوط به استفاده و گزارش های دقیق کارشناس از وضعیت کشتی است.

گزارش‌های کارشناس در چارترینگ بسیار مهم هستند، زیرا برای کسی که به دنبال اجاره کشتی است نشان دهنده سالم بودن آن است و پس از پایان قرارداد صاحب کشتی با این گزارشات اطمینان حاصل می‌کند که کشتی در طول مدت اجاره خسارتی نداشته است.

انواع کشتی چارتری کدام است؟

ترانزیت دریایی یکی از شیوه‌های مرسوم برای حمل کالا در سراسر دنیا به شمار می‌رود. کسب و کارهای مختلف برای فعالیت در زمینه صادرات و واردات به این نوع حمل و نقل نیاز مبرم دارند و برای اجاره کشتی اقدام می‌کنند. در همین راستا برای چارتر کردن کشتی دو اصل یا مدل مختلف وجود دارد، چارتر کردن بر اساس زمان و چارتر کردن بر اساس سفر که در ادمه شرایط و ویزگی‌های هردو مدل کشتی چارتری بررسی شده است.

شرایط و ویژگی‌های کشتی چاتر بر اساس سفر

کشتی چارتری یکی از انواع کشتی های حمل و نقل دریایی برای اساس سفر، نوعی چارتر است که در آن یک کشتی برای یک سفر خاص اجاره داده می‌شود. در توافقنامه این نوع چارتر بندرهای مبدا، مقصد و واسط و محدودیت‌های بار را در صورت وجود، ذکر می‌شود. بیشتر چارترهای سفر توسط چارترکنندگانی انجام می‌شود که محموله‌هایی خاص و محدودی را باید به جایی بفرستند. برای این کار، آنها از طریق کارگزاران با صاحبان کشتی تماس می‌گیرند و یک کشتی را برای یک سفر خاص اجاره می‌کنند.

پرداخت چارترهای سفری می‌تواند باشد به دو روش انجام می‌شود: به ازای هر تن یا به صورت یکجا. صاحب کشتی باید اطمینان حاصل کند که تناژ حمل شده در کشتی در حد قابل توان و ظرفیت آن است و این امر مستلزم  بررسی میزان بار روی عرشه و خطوط بار مختلف کشتی است.

مدت زمان قرارداد برای این نوع کشتی چارتری کاملاً مشخص است و به زمانی گفته می‌شود که به یک چارتر کننده مجاز است روند بارگیری و بارگیری را در یک بندرگاه به اتمام برساند. از آنجا که مالک هزینه‌های حمل و نقل را پرداخت می‌کند ، انتظار می‌رود که مستاجر روند کار را تسریع کند. در صورتی زمان این کار بیش از مدت زمان تعیین شده در قرارداد باشد، اجاره کننده کشتی موظف به پرداخت جریمه است.

در این نوع چارت کشتی، مالک اصلی هزینه‌های مربوط به سوخت، کارکنان کشتی و … را به عهده می‌گیرد. علاوه بر این، مالک باید هزینه‌هایی از قبیل اسکان و بارگیری را نیز پرداخت کند. برای جبران این هزینه‌ها، مالکان نرخ بالاتری را از چارتر کننده طلب می‌کنند.

به طور خلاصه یک قرارداد چارتر بر اساس سفر شامل یک چارترکننده است که یک کشتی را به منظور یک سفر دریایی اجاره می‌کند و مسیر و بندرها از قبل تعیین شده است. مسئولیت حمل بار و سایر پرداخت‌ها به طور کامل بر عهده مالک کشتی است.